Powrót tradycyjnego bartnictwa

W ciągu ostatnich wieków bezpowrotnie zaginęło wiele zawodów ściśle związanych z lasem. Wielką stratą dla dochodów, zdrowia ludzi, kultury narodowej i tradycji, a przede wszystkim dla różnorodności przyrodniczej, stał się zanik bartnictwa w Polsce. W barciach bowiem żyją zagrożone wymarciem pszczoły zbliżone do dzikiego podgatunku zwanego „Pszczołą środkowoeuropejską" lub „Pszczołą leśną". Dotychczasowe inicjatywy przywrócenia bartnictwa zarówno w Lasach Państwowych jak i parkach narodowych miały charakter edukacyjny.

Zupełnie nowa sytuacja powstała w Nadleśnictwie Augustów, w którym Nadleśniczy Tadeusz Wasilewski jest zapalonym pszczelarzem i prawnukiem puszczańskiego bartnika, a Zastępca Nadleśniczego Adam Sieńko już w roku 2004 podejmował pierwsze w kraju próby odtwarzania tradycyjnego bartnictwa jako ówczesny Dyrektor Biebrzańskiego Parku Narodowego. Na ścieżce edukacyjnej Nadleśnictwa powstała też jedna z pierwszych w Lasach Państwowych współczesnych kłód bartnych, zaś sala konferencyjna jest miejscem regularnych spotkań lokalnego związku pszczelarskiego. W efekcie tak wyjątkowej sytuacji pojawiła się inicjatywa przywrócenia bartnictwa na większą skalę. Dzięki zaangażowaniu Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku powstał projekt, zakładający założenie tradycyjnych borów bartnych w Puszczach: Augustowskiej, Białowieskiej, Knyszyńskiej i Piskiej. Główny ciężar prac wezmą na siebie cztery Nadleśnictwa: Browsk, Maskulińskie, Supraśl i Augustów - pełniące jednocześnie rolę koordynatora projektu oraz miejscowe środowiska pszczelarskie.

Rozpoczęto od zorganizowania seminarium pt. „Odtworzenie tradycyjnego bartnictwa na terenie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku". W czasie jego trwania jedenastu prelegentów ze świata nauki  i praktyków pszczelarstwa obszernie omówiło zagadnienia związane z bartnictwem. Gośćmi specjalnymi była grupa bartników z rezerwatu Szulgan-Tasz w Republice Baszkirii w Rosji, gdzie do dziś nieprzerwanie kultywowane jest tradycyjne bartnictwo. Dyrektor rezerwatu Mikhail Kosarev i Dyrektor RDLP w Białymstoku Ryszard Ziemblicki podpisali wyjątkową w treści i formie umowę o współpracy w celu wspólnego odtwarzania bartnictwa.

Pomoc Baszkirów okazała się równie cenna podczas tygodniowych warsztatów dla leśników. Przeprowadzono je w czterech wybranych Nadleśnictwach biorących udział w projekcie. Wybierano drzewa, prezentowano pokazy tradycyjnego wchodzenia na drzewa, przekazywano praktyczną wiedzę, a przede wszystkim zachęcano pszczelarzy i potencjalnych bartników do rozpoczęcia przygody z bartnictwem. W rezultacie wstępnie wybrano drzewostany na bory bartne. Praktycznym, a zarazem widowiskowym podsumowaniem pierwszego etapu było powstanie dwóch kłód bartnych oraz jednej barci. „Wydziali" je Baszkirowie z pomocą leśników na terenie Nadleśnictwa Augustów.

Seminarium, terenowe pokazy i uroczysta instalacja jednej z kłód bartnych zgromadziły rzadko spotykaną w lasach ilość ekip filmowych i dziennikarzy. Dzięki temu ta barwna i pożyteczna inicjatywa zyskała niezbędny rozgłos. Rosną więc szanse na powszechne odrodzenie się bartnictwa jak i na realną poprawę warunków bytowania i rozwoju leśnych pszczół.